- Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Anadolu Ajansının (AA) global iletişim ortağı olduğu, TRT World Forum'un "Parçalanmış Bir Dünyada Adaleti Aramak" başlıklı kapanış oturumuna katıldı.

Moderatör TRT World Haber, Program ve Görsel Direktörü Fatih Er'in, Birinci Dünya Savaşı'ndan ders alınamadığı değerlendirmesi üzerine, ibret alınırsa tarihin tekerrür etmeyeceğini söyledi.

Erdoğan, gayretler sarf edilmesine rağmen İkinci Dünya Savaşı'nın patlak verdiğini dile getirerek, yeni oluşumların da adaletin tesisi için arandığını, Birleşmiş Milletlerin (BM) bu adalet tesisi arayışının bir ürünü olduğunu kaydetti.

"BM adalet arayışına hala bir cevap oluşturamadı"
BM'nin bu adalet arayışının bir tesisi olması için kurulmasına rağmen şu an itibarıyla gelinen noktada BM'nin ne yazık ki bu adalet arayışına hala bir cevap oluşturamadığını belirten Erdoğan, şöyle devam etti:

"Dünyanın değişik yerlerinde şu anda BM'nin gayretleri var. BM Güvenlik Konseyi'nden çıkan bir çok kararlar var. Fakat gördüğümüz gibi bu çıkan kararlarda da alınan bir netice yok. Afganistan'ın hali ortada. Güneyimizde Suriye'nin, Yemen'in hali ortada. Arakan, Rohingya ortada. Bütün bunlara rağmen şu an itibarıyla BM maalesef herhangi bir şey yapamıyor. Hepsinde öte Kıbrıs ortada. Sene 1974, 2018. Kıbrıs çözülebildi mi, çözülemedi. Bir çok girişimler yapıldı ve özellikle de çok kararlı bir adımı biz yine orada BM ile görüşmeler yaparak attık. "

Erdoğan, merhum Kofi Annan'la bu konuda çok yoğun çalışmaları olduğunu dile getirerek, ancak herhangi bir netice alınamadığı gibi orada varılan kararın tam aksi bir netice çıkmasına rağmen ne yazık ki Güney Kıbrıs'ın oranın kararlarının tam tersine referandum neticesi verdiğini, 'almayacağız' demelerine rağmen Güney Kıbrıs'ın Avrupa Biriliği'ne alındığını anımsattı.

Bunların adalete aykırı girişimler, hamleler olduğunu kaydeden Erdoğan, bunun BM'nin de itibarının kaybına neden olduğunu vurguladı.

"Beklenen hep Türkiye'den"
Erdoğan, bu şekilde işin bir yerde tıkandığını ifade ederek, o dönemin ABD Başkanı Bush'ın kendisinin de olduğu bir görüşmede Colin Powell'e "Bu işi sen çözeceksin, sana bu görevi veriyorum." talimatı verdiğini, ancak bir netice alınamadığını, sonrasında gelen başkanların da bu sorunu çözemediğini söyledi.

Bir çok zirveler, toplantılar yapıldığını maalesef hep beklenenin Türkiye'den olduğunu vurgulayan Erdoğan, şöyle devam etti:

"Bu şekilde çözüme ulaşmaz. Aynı şeyi diğerlerinde görüyoruz. Şu anda Suriye'de yaşananlar. Afganistan çözüme kavuşamadı. Yemen çözüme kavuşamadı. Niye? Bütün her yerde adalet sistemi çökmüş. Bir İsrail meselesi, bir Filistin meselesi çözüme kavuşabiliyor mu? Kavuşamıyor. Niye? Çünkü İsrail'in aleyhinde alınmış bunca kararlar var BM'de, bu kararların hiçbirinin uygulanabilirliği yok. Niye? İsrail kabul etmedikten sonra, ona uymadıktan sonra kalkıp da kimse burada bir şey söylemiyor veya söyleyemiyor. Niye? 5 tane daimi üye var. Bu 5 daimi üyenin bir tanesi 'Hayır' diyorsa mesele bitmiştir. İsrail'le ilgili ABD'nin İsrail'in aleyhine olan bir karara evet demesi mümkün mü? Değil. Demeyeceği için de netice ne oluyor. Gene onların lehine oluyor. Olması gereken ney? Olması gereken şu; 5 daimi üye dönemi geçti. Niye? Bu, İkinci Dünya Savaşı'nın şartlarıydı, artık aynı şartları yaşamıyoruz, yeni bir dönüşüm, yeni bir değişime artık gitme zamanıdır. Dolayısıyla yeni değişim dönüşümde, dünyada Birleşmiş Milletler'de şu anda 193 üye var ve bu 193 üyenin de içinde yer alacağı dönüşümlü olarak daimi üye sıfatını kazanacağı bir Birleşmiş Milletler'in oluşması gerekiyor. Eğer bu oluşmazsa 5 tane üyenin dudakları arasında bu dünyada adalet tesis edilemez, bu mümkün değil. Onun için de ben diyorum ki dünya beşten büyüktür. Hele hele birden kesinlikle büyüktür. "

"7 kıtanın yer aldığı BM Güvenlik Konseyi"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yapılanın, uygulamaların böyle olmadığını ifade ederek, BM Güvenlik Konseyi'nde dünyanın temsil edilmediğini, temsil edilen ülkelerin kıtalara dağılımına bakınca da dünyanın temsil edilmediğini dile getirdi.

"Biz diyoruz ki bütün kıtaların temsil edildiği bir BM Güvenlik Konseyi'nin olması lazım. Burada Asya da Afrika da, Avrupa da olması lazım. Bunun yanında daha ötelere gidelim, 7 kıtanın yer aldığı bir BM Güvenlik Konseyi." diyen Erdoğan, bunun başarılması gerektiğini, bunu da dünyadaki siyasilerin yapacağını anlattı.

Erdoğan, "Bu 5 daimi üyenin işine gelir mi? Gelir veya gelmez." diyerek, bunun BM Genel Kurulu'nda gündeme gelmesi, tartışılması, dünyada bunun artık tamamen akıllara yerleştirilmesi, bütün algı çalışması yapılması ve ona göre adımın atılması gerektiğini belirtti.

"Bu insanları kalkıp da o bombalara teslim edemezdik"
İdlib'in Halep'in bir sürgün yeri haline geldiğini, Halep'ten kaçanların İdlib'e gittiğini ve oranın nüfusunun 3,5 milyona tırmandığını ifade eden Erdoğan, İdlib'in Türkiye'ye sınır olduğunu, varil bombaları ve konvansiyonel yüksek dozlu silahlar vurmaya başlayınca bu insanların Türkiye kaçmak zorunda kalacaklarını dile getirdi.

Erdoğan, özellikle de Samandağı, Yayladağı ve Hatay'dan Türkiye'ye giriş yapma yoluna gidileceğini belirterek, şöyle devam etti:

"Biz birçok tedbirler aldık. Bu insanları kalkıp da o bombalara teslim edemezdik. Nasıl 3,5 milyon Suriyeli şu anda bizim topraklarımızdaysa, yenileri de gelse kapımızı başkaları gibi kapayamazdık. Niye? Her şeyden önce karşımızda insan var. Bu insanların ölümüne seyirci mi kalalım? Bu bizim ne insani ne vicdani, hiçbir anlayışımıza uymuyor. Tedbirlerimizi aldık. Bu arada da Soçi, Ankara ve Tahran zirvelerini yaptık. Bunların öncesinde Astana Süreci başladı. Astana Süreciyle birlikte devam eden bu zirveler her şeyden önce bize bazı tedbirlerin alınmasını tavsiye etti. Biz Rusya, Türkiye, İran olarak çalışmaları başlattık. Gerek ilk Soçi Zirvesinde gerek ardından Ankara ve Tahran zirvelerinde çok güzel çalışmalar yapıldı. Bu çalışmaların ardından da rejimin Suriye'de İdlib'i bombalaması, İdlib'de çok sıkıntılı bir havanın esmeye başlaması bizim çok seri adım atmamızı gerektirdi. Sayın Putin ile görüşmemizi yaptık ve ardından da Soçi'de Putin ile bir adeta bir final zirvesi yaptık diyebiliriz. Bu final İdlib içindi. "

"Türkiye'nin 12 gözlem noktası var"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 10 maddelik bir muhtıra veya bir mutabakatın savunma bakanlarınca kendi önlerinde imzalandığını belirterek, bu mutabakatı o akşam atılan imzalarla devreye soktuklarını anlattı.

Bunu devreye sokarken Putin'in ve kendisinin kararlılığı, heyetin çalışmalarının işlerini kolaylaştırdığını dile getiren Erdoğan, "Sayın Putin 'Rejimin bu bölgeye girmesine mani olacağız ama radikal uçların da İdlib'in merkezinde bu güne kadar olanları yapmaması.' Bunu temin etmemiz istendi. Bunları beraber yapalım dedik." ifadelerini kullandı.

Erdoğan, Türkiye'nin İdlib'in çevresinde 12 gözlem noktası olduğunu, onun arkasında 10 tane Rusya'nın, onun arkasında da 6 tane İran'ın gözlem noktaları bulunduğunu dile getirerek, 15 kilometre ile 20 kilometrelik bir koridorun çok büyük önem arz ettiğini söyledi.

"Geri dönüşler verdiğimiz bu mücadelenin hasılası"
Bu koridorun güvence altına alınmasının İdlib'in güvence altına alınması anlamına geldiğini vurgulayan Erdoğan, şöyle devam etti:

"Bizler o gözlem noktalarını her geçen gün güçlendirmeye başladık. Oralar güçlendikçe İdlib halkına da bir öz güven geldi ama bu radikal gruplar... Bu adımlar atıldıktan sonra, bizim şu anda onlarla görüşmeleri yürüten ekiplerimizle beraber şu ana kadar herhangi bir sıkıntı yaşamıyoruz. Temennimiz bunun devamlılığını sağlayalım. Bunu sağlamanın gayreti içerisindeyiz. Rusya ile yaptığımız görüşmelerde vardığımız bir adım daha var. O da şu; İdlib tabi harabe. Buralarda belki 70-80 bini buldu geri dönenler. Geri dönüşler başladı. Zaten hedef bu değil mi? Bu. El Bab ve Afrin, bütün o bölgelerde 250 bini bulan geri dönüş var. Bu geri dönüşler zaten verdiğimiz bu mücadelenin hasılasıdır. Bu hasılayı biz toplamaya başladık. Her ne kadar rakam 3,5-4 milyon da olsa bu geri dönüşün başlaması olumlu gelişmeler."

"Bedelini o teröristlere ödeteceğiz"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bunun için de dünyanın oralarda diplomatik temsilciliklerini açması gerektiğine dikkati çekerek, "Afganistan'da da neden sonra ancak bu tür büyükelçilikler vesaire açılmıştır. Ama bakın o günden bu güne hala Afganistan'da bombalamalar duruyor mu? Durmuyor. Örgütler hala icraatlarına devam ediyor ama oralardaki yönetimlerin güçlendirilmesi lazım ki onlar da terörle mücadeleyi daha rahat yapabilsinler, yoksa işler öyle kolay değil, zor." ifadelerini kullandı.

Terörle mücadelede bayağı kabiliyetleri bulunduğunu söyleyen Erdoğan, "Bugün bizim 7 şehidimiz var. 7 Mehmedimiz şehit oldu. Duracak mıyız? Durmayacağız. Onlar bizden 7 şehit alacak, biz onlardan 700 tane teröristi öldüreceğiz, üzerine üzerine gideceğiz. Kesinlikle durmak yok. Terörün bedelini onlara, o teröristlere ödeteceğiz ve bunda kararlıyız. O insanların da bizim bu tecrübemizi görerek mücadelelerini ona göre sürdürmeleri lazım." dedi.

"Oraya bizi Suriye halkı, davet etti"
Birleşmiş Milletler konuşmasında büyük devletlerin teröre destek verdiğine vurgu yaparak "Bir gün o terör gelir ve sizi vurur" ifadeleri hatırlatılan Erdoğan, şunları söyledi:

"Suriye'de 19 bin tır silah, mühimmat, araç, gereç, oradaki terör örgütlerine getirildi. Kim tarafından? Amerika tarafından. 3 bin kargo uçak, silah, mühimmat, araç, gereç oraya getirildi. Şu anda Suriye'nin kuzeyinde 22 tane Amerika'ya ait üs var. Bunlar güçlendiriliyor, neyle güçlendirilecek. İşte bu getirilen silah, mühimmat, araç, gereç, bunlarla. Benzer şekilde 5 üs de Rusya'nın var. Bütün bunlar acaba niçin buralarda kuruldu, niçin bunlar var? Bir taraftan lafa geldiği zaman 'Suriye'nin toprak bütünlüğü' diyeceksiniz. Öbür taraftan getirip 22 tane üssü orada kuracaksın. Öbür taraftan 'Deyrizor petrollerini kim paylaşacak, nasıl paylaşacak?' bunların hesabını yapacaksın. Öbür taraftan Suriye fakirlik, garip gureba böyle bir durumun içerisinde diyeceksin, ondan sonra da bize 'burayı terk etmeniz lazım' diyeceksin. Hayır, biz orayı terk etmeyeceğiz. Ne zaman ki Suriye halkı seçimlerini yapar, seçimlerini yaptıktan sonra biz Suriye'yi sahiplerine terk eder, oradan ayrılırız ama şu anda Amerika'yı oraya devlet davet etmedi ama Amerika orada. Rusya'yı devlet davet etti. Biz de diyoruz ki burada sulhü sükun sağlansın, çünkü oraya bizi Suriye halkı, davet etti. 'Bizi kurtarın' dediler, 'gelin' dediler. İdlip'te İdlip halkı bizi davet etti. Afrin'de öyle. Biz onların daveti üzerine buralara gittik çünkü nerede bir mazlum varsa biz elimizden geldiği kadar orada yardıma koştuk, koşmaya devam edeceğiz."

"Bir gasp söz konusu"
Erdoğan, Amerika'nın büyükelçiliğini Kudüs'e taşımasından herhangi bir zarar görmeyeceklerini ifade ederek, şunları söyledi:

"Ama insanlık bunu çok iyi biliyor ve kaydediyor çünkü orası 3 dinin başkentidir ve 3 dinin orada hakkı var, hesabı var. Temeline bakarsak orada aslında Müslümanlar ve Hristiyanların özellikle bir altyapısı var. Orayla ilgili çok çalışmalarım var. Belediye başkanlığından itibaren oranın özellikle yeraltı çalışmalarını yaptırdım ve o çalışmayla da nereden nereye geldiğimizi gösteren kitapçıklar hazırlattık. O zaman ilgili mercilere gönderdim ama şu anda orada bir gasp söz konusu. Sene 1948 Filistin'in toprak bütünlüğü neydi, İsrail'in neydi. Sene 2018 şu anda Filistin'in toprak bütünlüğü ne, İsrail'in ne. Tam tersine döndü. Yani 1948'deki Filistin maalesef şu anda yok o zamanki İsrail, şu anda yok tam değişti. Şu anda İsrail devasa büyüdü, Filistin de devasa küçüldü. Bu tabloları adalet anlayışının olduğu bir dünyanın çözmesi lazım, seslendirmesi lazım. İşte o yüzden söylüyorum, Birleşmiş Milletler'in ciddi bir reforma ihtiyacı var."

"Böyle bir zulüm olmaz"
Erdoğan, "AB sonuna yaklaşıyor mu " sorusuna karşılık, kendisinin de o işaretleri gördüğünü söyledi.

"Bir an önce yaklaşılsa da biz de kendi istikametimizi çizsek diye düşünüyorum" diyen Erdoğan, şöyle devam etti:

"Sene 63, sene 2018, hala bizi oyalıyorlar. Böyle bir zulüm olmaz ya böyle bir zulüm olmaz. Hiçbir alanda bizimle mukayese edilemeyecek ülkeler AB'ye üye yapıldı. Kopenhag Kriterleri denildiği zaman biz bu kriterlerin neredeyse hepsini yerine getirdik ama bunlarla yakından uzaktan alakası olmayanlar şu anda üye. Türkiye ile ilgili olarak bakıyorsunuz sudan sebeplerle bizim karşımıza geliyorlar. Diyoruz ki, 'Bakın içinizde en kıdemli Başbakan, Cumhurbaşkanı benim. Bu sürecin içinde, AB üyelerinden bir çoğu burada yoktu ve zirve toplantılarına katılırdım AB'de.' Mesela o zaman Fransa'nın Başkanı Chirac, Almanya'nın Şansölyesi Schröder oturur konuşurduk. Tabii isim vereceğim artık kusura bakmasın, Sarkozy, Fransa'nın başına geldi, Şansölye Merkel de Almanya'nın başına geldi. Onlar geldikten sonra Liderler Zirvesini kaldırdılar. Bizim de o an itibariyle bir fasılda, aç kapa yapıldı, diğer fasıllara hiç girilmedi. Yeni bazı kararlar aldılar. Dediler ki, 'Bundan sonra bu fasılların açma kapaması yapılmayacak.' E ne yapılacak? 'Sadece açma. Lider de katılmayacak.' Peki o zaman neyi biz konuşuyoruz ve müzakere edeceğiz, kim müzakere edecek? Türkiye ile ilgili olarak, AB'de önünün açık olduğuna dair bir emare yok ve bize devamlı nasihat çekiyorlar. Nasihatleri şu, 'Size biz şöyle farklı bir uygulama yapalım. Bu farklı uygulama ile Türkiye'yi buraya alalım. Biz de diyoruz ki, 'olmaz' Şimdi son seyahatimde ABD'de birkaç AB başkanına onu söyledim, 'Siz beni yoruyorsunuz, ben de sizi yoruyorum. Alacaksanız alın, almayacaksanız söyleyin biz yolumuza gidelim, siz de yolunuza gidin. Yormayalım birbirimizi. Ama bunlar ne yormaktan bıkıyor.... Sayın Merkel'e de onu söyledim, 'Ya almayacaksanız bize söyleyin,biz kendi siz de kendi yolunuza aynı devam edelim. Yani almayacağız da demiyorlar."

"AB'ye katacağımız çok şey var"
Erdoğan, "Türkiye'nin AB'nin bütünlüğünü korumaya yönelik bir önerisi var mı?" sorusuna şöyle cevap verdi:

"Niye olmasın, biz AB'yi parçalama için yaratılmadık. AB ne kadar güçlü olursa biz de o kadar güçlü oluruz. Bizim AB'ye katacağımız çok şey var onların da bize katacağı çok şey olabilir. Bu mantıkla giderse bize düşen de yarın gazetelere iyi bir başlık olur.... Bize düşen de herhalde 81 milyona gitmek 81 milyon ne karar veriyor ona bakmak."

Cumhurbaşkanı Erdoğan, AB'deki İslamafobi ile ilgili olarak, şunları kaydetti:

"Bu işin tarihi var, yok dersek kendimizi aldatırız. Yaşadığım çok şey var da bunları burada konuşmam doğru değil. Bize çok açık net söylenenler var ama burada bunu konuşamam. Çünkü her doğru her yerde konuşulmaz. Öyle bir köşeye sıkıştırma gayreti içine giriyorlar ki söyledikleri çok enteresan. 'Nüfusunuzun çok olması sebebiyle almıyoruz.' Halbuki doğru konuşmuyorlar, yalan. Bu kadar nüfusu çok olanlar var. Doğruyu söyleyin, onu söyleyemiyorlar, onu biz biliyoruz. Bu doğruyu bir Fransız Dışişleri Bakanı söyledi ama ben onu burada söyleyemeyeceğim. Vakti geldiği zaman onu açıklayacağım. Çünkü onun da açıklanması lazım, işin aslı orada. Ne zaman? Referandumu yapalım ondan sonra. Parti Genel Başkanı olarak şöyle arkadaşlarımla da masaya yatıralım ondan sonra 'tamam' denildiği anda hemen adımımızı atarız. Bir de mart seçimleri var. Türkiye artık geçmişte olduğu gibi değil. Şimdi öyle Avrupa ülkeleri var ki bakıyorsunuz bir seneye 2-3 referandum sıkıştırıyor. Referandumlara da aslında alışmamız lazım. Yeni sistem bunları getirmiş olacak."

"Ekonomik savaşın karşısında pes etmeyeceğiz"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, dünyada yaşanan ticari savaşlara değinerek, "Bir demir-çelik olayı çıktı, fiyatlarla ilgili bazı adımlar atıldı. ABD demir çelikte bir monopol olduğu için de bu gücünü dünyaya dayatmak durumunda kaldı, oralardan vergilendirmelere gittiler. Buna Çin bile tahammül edemedi ve karşı tedbirler aldı. Rusya kendine ait tedbirler aldı. Biz, Rusya'dan 'S-400 alacağız' dedik. ABD 'sizin S-400 almanızı doğru bulmuyoruz' dedi. Niye? 'Siz NATO üyesisiniz, NATO üyesi kalkıp da NATO üyesi olmayan bir ülkeden S-400 alamaz.' dediler. Şimdi o kadar garip bir yaklaşım tarzı ki, bana S-400 alamazsın derken, Yunanistan S-400 almış Rusya'dan. Peki o zaman Yunanistan'a niye öyle bir şey demiyor. Ona böyle bir yasak yok bize var. Kusura bakmayın biz buna uyamayız. Sağ olsun NATO Genel Sekreteri Stoltenberg bir açıklama yaptı. 'Türkiye bir ortağımız olarak, bu konuda tercihlerinde serbesttir' dedi. Biz şu anda ülkemiz savunması için bu adımı attık. 'Peki Amerika'dan böyle bir şey istemediniz mi?' Biz Amerika'dan savunma sanayimiz için çok şey istedik. Amerika istediklerimizin büyük bir çoğunluğuna hep şu cevabı verdi. 'Kongre müsaade etmedi.' cevap bu. Peki kongre bize müsaade etmiyor da terör örgütü PYD-YPG'ye mi müsaade ediyor. Kalkıp 19 bin silah araç, gereç bunları terör örgütüne gönderiyorsun. Bana paramla vermiyorsun ona parasız veriyorsun. Ya böyle bir şey oyabilir mi? Bunlar ne oluyor, bu ekonomik savaşı getiriyor. Diyor ki 'nasıl olsa ben güçlüyüm, güçlü olduğuma göre haklıyım' Biz de diyoruz ki 'Bizim felsefemiz bu değil, haklı olan güçlüdür.' Bu ekonomik savaşın karşısında pes etmeyeceğiz. Mücadelemizi milletçe vereceğiz, ben milletime güveniyorum. Bu millet aç kalmıştır, susuz kalmıştır ama bağımsızlığını hiçbir zaman hiç kimseye kaptırmamıştır. Kaldı ki öyle bir durum yok. Kılıçdaroğlu, 'Önümüzdeki yıl Türkiye aç maç' diyorsa da biz bir avuç ekmeği paylaşırız yeri gelirse."

Notlar
Programa, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Eski Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai, Eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı İvo Josipoviç, AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, Cumhurbaşkanlığı İletişim Ofisi Başkanı Fahrettin Altun, İstanbul Valisi Vasip Şahin, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Mevlüt Uysal, AK Parti İstanbul İl Başkanı Bayram Şenocak, TRT Genel Müdürü İbrahim Eren, Anadolu Ajansı Genel Müdür Yardımcısı ve Genel Yayın Yönetmeni Metin Mutanoğlu'nun da aralarında bulunduğu çok sayıda konuk katıldı.

Erdoğan, program çıkışında kendisine ilgi gösteren konuklarla bir süre sohbet ederek, fotoğraf çektirdi.

Muhabir: Hanife Sevinç-Semra Orkan-Etem Geylan-Murat Paksoy-İsmail Özdemir