İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığınca "2019 Türkiye Uyuşturucu Raporu" hazırlandı.

Raporda, uyuşturucuyla mücadele alanında çalışma yapan ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarının verilerine detaylı şekilde yer verildi.

Uyuşturucu operasyonları

Ülke genelinde geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 22,23 artışla 144 bin 819 uyuşturucu olayı meydana geldi. Bu olaylarda toplam 206 bin 134 şüpheli yakalandı. Yakalanan şüpheli sayısında bir önceki yıla göre yüzde 21,13'lük artış kaydedildi.

Narkotik ekiplerinin çalışmalarında, 18 ton 531 kilo eroin, 80 ton 707 kilo esrar ve skunk, 1 ton 509 kilo kokain, 566 kilo metamfetamin, 1 ton 248 kilo sentetik kannabinoid (bonzai) ile 8 milyon 909 bin 892 ecstasy ve 22 milyon 738 bin 579 captagon hap ele geçirildi.

Başta 2018 olmak üzere son yıllarda operasyon ve şüpheli sayısında artış olduğu belirtilen raporda, bu sayılara bakılarak ülkedeki uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığının arttığını söyleyebilmenin ise güç olduğu vurgulandı.

Olay ve şüpheli sayısındaki artışın, personel ve teknik kapasitesi artırılan ekiplerin sokakta uyuşturucu satıcılarına yönelik baskı kurması, buna bağlı olarak operasyon ve hedef sayılarındaki artıştan kaynaklandığı ifade edildi.

Geçen yıl sokaklarda gerçekleştirilen yoğun operasyonlar sonucu yakalanan şüpheli sayısı ile ele geçirilen uyuşturucu ve uyarıcı madde miktarında artış yaşandı.

Uyuşturucuyla topyekun mücadele

İçişleri Bakanlığının "2017-2018 Uyuşturucu ile Mücadele Politika Belgesi" kapsamında, Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığınca, bir yandan uyuşturucu satıcılarına yönelik operasyonlar düzenlenirken diğer yandan da madde kullanımının önlenmesi için "Narkotim", "Alan Denetimi", "UYUMA", "Narkorehber", "Narko-nokta", "Narko-Tır" ve "Narkolog" gibi başarılı birçok proje hayata geçirildi. Projelere uyuşturucuyla mücadele çalışmalarında bulunan kamu kurum ve kuruluşları da destek verdi.

Narkotik daire tarafından halihazırda yürütülen istihbari ve operasyonel çalışmaların yanı sıra özellikle suçun oluşmasının önlenmesi ve uyuşturucunun sokak düzeyli ulaşılabilirliğinin engellenmesi amacıyla 2014'te "Narkotim" projesi uygulamaya konuldu.

Geçen yıl narkotimler tarafından 37 bin 92 olaya müdahale edildi. Yapılan çalışmalarda 66 bin 535 şüpheli gözaltına alındı.

Alan Denetimi Projesi

Suçun önleyici boyutunun esas alındığı söz konusu projeyle sokak satıcıları ile madde bağımlılarına yönelik caydırıcı çalışmaların yapılması, mahallinde yapılacak tespitler doğrultusunda uyuşturucu sorununun en seri şekilde lokal düzeyde çözülmesi ve çözüm metotlarının üretilmesi, suçun odağı haline gelen ve polisiye tedbirlerin uygulanmasının zor olduğu bölgelerin giriş-çıkışlarında alınacak tedbirlerle, arz ve talep unsurlarının baskılanması ve polisin tüm birimleriyle sokaktaki varlığını hissettirmesi amaçlandı. 


Proje kapsamında 2018'de 18 ildeki 651 ilçede görevlendirilen 71 bin 316 personelle müdahale edilen 14 bin 913 olayda 7 bin 485 şüpheli gözaltına alındı. Şüphelilerden bin 42'si tutuklanarak cezaevine konuldu.

Uyuşturucuyla Mücadele Uygulaması (UYUMA) 


Proje sayesinde mobil telefonuna indirdiği uygulama üzerinden bildirim yapan kişinin konum bilgisinin alınmasıyla, 112 Acil Çağrı birimleri koordinesinde en yakın kolluk birimine aktarılması ve olaylara daha hızlı müdahale edilmesi sağlandı.

Narkorehber Yetişkin Eğitim Modülü


İçişleri Bakanlığının "Yerel Yönetimlerin Uyuşturucu ile Mücadelede Etkin Kullanımının Sağlanması" faaliyeti kapsamında hazırlanan projeyle zabıta teşkilatı, temizlik görevlileri, özel güvenlik teşkilatı gibi iş kollarındaki gruplara narkotik birimlerince eğitim verilmesi amaçlandı. Bu doğrultuda geçen yıl 185 bin 234 kişiye eğitim verildi.

Narko-nokta Projesi

Vatandaşların uyuşturucuyla mücadelede duyarlılıklarını arttırarak, satıcı ve kullanıcıların belirlenmesi ve suç işlenen yerlerin tespitini sağlamak, 
emniyet birimlerinin uyuşturucuyla mücadele çalışmalarını anlatmak ve uyuşturucu maddeler hakkında aileleri bilgilendirmek amacıyla 1 Haziran 2017'den itibaren "Narko-nokta Projesi" uygulanmaya başladı. 
Geçen yıl 12 ilde gerçekleştirilen faaliyetler kapsamında 
167 bin 482 kişi bilgilendirildi, 394 bin 993 materyal dağıtıldı.

Narko-tır Projesi 


Kalkınma Bakanlığı ve İstanbul Kalkınma Ajansının desteğiyle hayata geçirilen proje kapsamında hazırlanan ve alanında dünyada bir ilk olma özelliği taşıyan narkotik eğitim tırıyla 2015'te İstanbul'da faaliyetlere başlandı.

2015-2018 yıllarında 23 ilde gerçekleştirilen faaliyetlerden 254 bin 268 vatandaş faydalandı.

Narkolog Projesi

Uyuşturucu madde suçlarının arkasında yatan nedenlerin ve risk faktörlerinin belirlenmesi, uyuşturucu maddelerin arzı, madde kullanımı, bağımlılığı, tedavi ve rehabilitasyon alanlarında yaşanan sorunlarla daha güçlü ve etkin bir biçimde mücadele etmek amacıyla Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığınca geçen yıl haziran ayında söz konusu proje başlatıldı.

Proje kapsamında, haklarında uyuşturucu suçlarından işlem yapılan kişilerden 6 bin 143'üne gönüllülük esasına göre "narkoform" anketi uygulandı. Genel anlamda profil çıkarılırken 6 bin 143 örneklemin verdiği cevaplar değerlendirilerek, uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığıyla ilgili bazı soruların değerlendirilmesinde uyuşturucu kullandığını beyan eden 5 bin 198 kişinin cevapları dikkate alındı.

29 yıllık narkoterör bilançosu

Raporda, 1980-2019 yılları arasında gerçekleştirilen narkoterör operasyonlarına da yer verildi.

Bu kapsamda, PKK/KCK/PYD terör örgütüne yönelik söz konusu yıllarda 448 operasyon düzenlendi. Güvenlik güçlerince bin 442 şüphelinin gözaltına alındığı operasyonlarda, 63 ton 790 kilo esrar, 5 ton 433 kilo eroin, 71,2 kilo afyon, 4 ton 315 kilo bazmorfin, 9,4 kilo kokain, 137 bin 447 tablet ecstasy, 28 bin 348 litre asit anhidrit ve 88 milyon 193 bin 887 kök kenevir bitkisi ele geçirildi.


DHKP/C, TİKKO terör örgütlerine yönelik düzenlenen 8 operasyonda ise 33 şüpheli gözaltına alındı. Ekiplerce, 38,5 kilo esrar, 38,6 kilo eroin ve 690 kilo kokain ele geçirildi.

Fetullahçı Terör Örgütü'ne (FETÖ) yönelik uyuşturucu operasyonlarında ise 18 şüpheli yakalanırken 252 kilo kokain, 800 bin tablet captagon, 30 tablet ecstasy, 252 kök kenevir bitkisi ele geçirildi.

Cezaevlerindekilerin 5'te biri narkotik suçlusu

Raporda, uyuşturucu madde bağlantılı suçlardan dolayı ceza infaz kurumlarında 2018 yılı itibarıyla bulunan hükümlü-tutuklu sayısının 57 bin 674 olduğu belirtildi.

Uyuşturucu madde bağlantılı suçlardan dolayı ülke genelindeki ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlü ve tutukluların diğer suçlardan dolayı cezaevlerinde bulunanlara oranı 2017'de yüzde 21,65 iken, bu sayı geçen yıl yüzde 21,78'e yükseldi.

Öte yandan, geçen yıl uyuşturucu suçundan yargılanan 103 bin 412 kişi hakkında denetimli serbestlik kararı verildi.

Uyuşturucu madde kullanımından kaynaklı ölümlerde düşüş

2013'te 232 olan doğrudan uyuşturucu madde kullanımına bağlı ölümler, 2014'te yüzde 114 artışla 497, 2015'te yüzde 19 artışla 590, 2016'da yüzde 56 artışla 920, 2017'de yüzde 2,3'lük artışla 941 olarak kayıtlara geçti.

Son 3 yılın en düşük madde kullanımına bağlı ölüm sayısı 2018'de gerçekleşti. Geçen yıl doğrudan uyuşturucu madde kullanımına bağlı ölümler bir önceki yıla göre yüzde 30,2 azalarak 657'ye geriledi.

Uyuşturucuyla mücadelede tüm kurumlar arasındaki koordinasyonun etkinliği, mücadeleci personele yönelik eğitimlerin artırılması, mücadeleci kurumların teknik kapasitelerinin genişlemesiyle olayların analizinde yakalanan verim ve etkinlik, geçmiş yıllara göre daha fazla proje yürütülmesi ve mevcut projelerin etkinliğinin artırılması madde bağlantılı ölümlerin azalmasında etkili oldu.

Uyuşturucu kullanımından ölenlere ilişkin bilgiler

Doğrudan uyuşturucu madde kullandığından dolayı geçen yıl hayatını kaybedenlerin 612'si Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıyken, diğerlerinin 15 farklı ülke uyruğundan olduğu belirlendi. 


Ölenlerin 636'sının erkek, 21'inin ise kadın olduğu tespit edildi. Bu oran, 2017'de ise 909 erkek, 32 kadın olarak kayıtlara geçti. 


Geçen yıl hayatını kaybedenlerden en yaşlısının 71 yaşında ve ölüm nedeninin sentetik kannabinoid kullanımı olduğu anlaşıldı.

Ölen kişilerin yaş ortalaması 32,6 olarak belirlendi. En yoğun ölüm gerçekleşen yaş grubu ise 25-34 yaş aralığındaki kişiler oldu.

Hayatını kaybedenlerin yüzde 0,15'inin 15 yaş altındaki, yüzde 23,44'ünün 15-24 yaş aralığındaki, yüzde 21,92'sinin 35-44 yaş aralığındaki ve yüzde 12,18'inin 45-64 yaş aralığındaki kişilerden oluştuğu belirlendi. 
Ölenlerin yüzde 20'si ise 15-64 yaş aralığının dışındaki kişilerden oluştu.


En çok sentetik uyuşturucudan ölüm oldu

Geçen yıl ölen 657 kişiden 301'inin (yüzde 45,8) sentetik kannabinoid kullandığı tespit edildi. Bu ölümlerin 147'sinde (yüzde 48,8) ölümün tek başına bu madde kullanımından kaynaklandığı belirtildi.

2017'de ise 941 madde bağlantılı ölüm olayının yüzde 59,9'unda (564) sentetik kannabinoid kullanıldığı anlaşıldı. Bu ölümlerden 247'sinde (yüzde 43,8) ölüme tek başına bu maddenin neden olduğu belirlendi.


Geçen yıl meydana gelen 657 ölümün 385'inin (yüzde 58,6) çoklu madde kullanımından kaynaklandığı, bir önceki yılda ise 575 ölümün (yüzde 61,1) çoklu madde kullanımından meydana geldiği tespit edildi.

Bağımlılık yapıcı maddelerin kullanım yaygınlıkları

Genel nüfusta tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığının tespiti için yürütülen alan çalışması kapsamında Türkiye İstatistik Kurumundan alınan adreslerde yüz yüze görüşme yöntemiyle araştırma yapıldı.

26 ilde yapılan çalışmada 100 bin örneklemden 42 bin 754'ü ile başarılı görüşme gerçekleştirildi. Katılımcıların yüzde 52'si kadın, yüzde 48'i erkek oldu.


Farklı eğitim seviyesine sahip katılımcıların yüzde 47'sinin hayatında en az bir kere sigara, puro, pipo, nargile gibi tütün ürününü kullandığı belirlendi.

Tütün ürününü ilk kez deneme yaşının ortalaması 17,85 olarak ölçüldü.

Katılımcıların 22,1'i hayatında en az bir kere alkollü içecek kullandığını ifade etti.

Alkollü içecekleri ilk kez deneme yaşı ortalaması 19,94 olarak tespit edildi. 


Katılımcıların yüzde 3,1'i (bin 338) hayatında en az bir kere uyuşturucu madde kullandığını söyledi.

Tedavi ve rehabilitasyon

Uyuşturucu madde kullanımından dolayı ayakta tedavi olmak üzere tedavi merkezlerine, geçen yıl 251 bin 593 kişi başvurdu. Bunların 65 bin 896'sı denetimli serbestlik kapsamında yönlendirilenlerden oluştu.

Türkiye genelinde yatarak tedavi hizmetinin verildiği 48 merkeze geçen yıl 13 bin 841 kişi tedavi başvurusunda bulundu.

Yatarak tedavi başvurularında bir önceki yıla göre yüzde 10,7'lik artış oldu.


Tedaviye başvuranların yüzde 45,7'si ilk kez tedavi gördüğünü belirtirken, yüzde 54,3'ü 
daha önce tedavi gördüğünü ifade etti. 


Söz konusu kişilerin yüzde 95,5'i (10 bin 815) erkek, yüzde 4,5'i (514) kadınlardan oluştu.

Tedaviye başvuran hastaların çoğunluğunun (yüzde 58,6) 20-29 yaş grubunda olduğu görülürken yaş ortalaması 27,2 olarak ölçüldü.

Yatarak tedavi gören hastaların maddeyi ilk kullanım yaşı ortalamasının 21,17 olduğu belirlendi. 


Hastaların tedavi gördükleri madde türlerine göre dağılımları incelendiğinde, yüzde 62,1'inin (7 bin 31) eroin, yüzde 12,9'unun (bin 459) sentetik kannabinoid, yüzde 8,3'ünün (941) esrar, yüzde 7,8'inin (886) metamfetamin, yüzde 2,9'unun (328) kokain, yüzde 1,5'inin (172) ecstasy, yüzde 1,5'inin (165) uçucu madde ve yüzde 3,1'inin (347) diğer maddelerden tedavi olduğu tespit edildi.

Damardan uyuşturucu madde kullanan 2 bin 409 kişinin 84'ünde hepatit B, bin 186'sında hepatit C, 11'inde ise HIV virüsü bulundu.

Önleme ve eğitim

Uyuşturucu kullanımın önlenmesine yönelik çalışmalar kapsamında başta Adalet, Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler, Milli Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanlığı olmak üzere diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla koordineli çalışmalar da yürütüldü.

Paydaş kurum ve kuruluşların aralarında yaptıkları protokoller kapsamında başta gençler olmak üzere çok sayıda kişi uyuşturucunun zararları konusunda bilgilendirildi. Uyuşturucu kullananların da kötü alışkanlıklarından vazgeçirilmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirildi.

Madde bağımlılığı tedavi merkezlerinde çalışan 270 sağlık personeline, 2014, 2015, 2016 ve 2017 yıllarında "Madde Bağımlılığı Tedavisinde Görev Alacak Personelin Sertifikalı Eğitim Programı" kapsamında Sigara, Alkol ve Madde Bağımlılığı (SAMBA) eğitimi verildi.

Çocuklara yönelik risklerin erken dönemde tespit edilerek önleyici müdahalelerde bulunulması için geçen yıl çocuk hizmet birimlerinde görevli personel tarafından özel kreş ve gündüz bakımevi ile çocuk kulüplerinde görev yapan personel, koruyucu aileler, çocukları kreş gündüz bakımevi ve çocuk kulüplerinden hizmet alan aileler ile Sosyal ve Ekonomik Destek (SED) hizmetinden yararlanan ailelerden oluşan 28 bin 621 kişiye mahremiyet eğitimi verildi.

Milli Eğitim Bakanlığı ve Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı yatılı kuruluşlarda görev yapan personele yönelik geçen yıl şubat ayı itibarıyla çocuğa yaklaşım, iletişimi başlatma, kriz ve krize müdahale, çocukta mahremiyet, riskli davranışlar, sınır ve sorumluluklar, olumlu davranış kazandırma konularında verilen eğitimlere 6 bin 739 personel katıldı.


Sokakta çalışan veya çalıştırılan çocukların tespit edilerek uygun hizmet modellerine yönlendirilmelerinin sağlanması amacıyla ülke genelinde 2017'de özel ekipler oluşturuldu. Söz konusu 134 mobil ekip, geçen yıl 6 bin 487 çocuğa ulaşarak gerekli yerlere yönlendirdi.

Çocuk Destek Merkezlerinden hizmet alan çocuklardan 132'sine 13 spor branşında lisans verilerek sosyal uyumunun güçlendirilmesi sağlandı.

Yeşilay ile 2017'de imzalanan protokol kapsamında 81 ilden 145 kişinin katıldığı "Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Formatör Eğitimi" gerçekleştirildi. 


Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından uyuşturucuyla mücadele konularında 2018'de 2 bin 341 vaaz, 920 konferans verildi, 103 radyo ve televizyon programı gerçekleştirildi.

Aynı kapsamda, Kur'an kursları, öğrenci yurtları ve okullarda bin 832 faaliyet yapıldı, 79 bin 768 ücretsiz yayın dağıtıldı. Eğitimlere 379 din görevlisi ile yaklaşık 35 bin kişi katıldı.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından 6112 sayılı Kanun'da yer alan "Yayın hizmetleri, alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı madde kullanımını ve kumar oynamayı özendirir nitelikte olamaz." hükmünün ihlali nedeniyle 2018'de 6 kez idari para cezası ve 5 kez de program durdurma cezası uygulandı.

Slogan ve afiş yarışmaları

Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığınca uyuşturucuyla mücadelede farkındalığın artırılması amacıyla "Uyuşturucu Madde Kullanımını Önleme Slogan Yarışması" ve "Uyuşturucu Madde Kullanımını Önleme Afiş Yarışması" düzenlendi.

Akademisyenlerce yapılan değerlendirmeler sonucu slogan yarışmasında 19, afiş yarışmasında 13 eser ödüle layık görüldü. 


Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) tarafından vatandaşların alkol, tütün mamülleri ve madde bağımlılığının zararları, madde kullanımına bağlı ölümlerle ilgili bilgilendirilmesine yönelik kamu spotları yayımlandı.