ANKARA (AA) - Osmanlı döneminde sosyalleşme ve kültürel paylaşım araçlarından biri olan ve tarihi geçmişi eskiye dayanan geleneksel strateji ve zeka oyunu mangala (göçürme) UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne alındı.
Kültür ve Turizm Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Türkiye'nin moderatörlüğünde Kazakistan ve Kırgız Cumhuriyeti ile UNESCO'ya geçen yıl sunulan mangala oyunu, bugün itibarıyla UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne kaydedildi.
"Geleneksel Strateji ve Zeka Oyunu: Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala/Göçürme" adı altında çok uluslu ortak bir dosya olarak sunulan mangala, Fransa’nın başkenti Paris’te çevrim içi olarak düzenlenen UNESCO toplantısında bugün gündeme alındı.
Geleneksel Türk oyununun temsili listeye alınması kararı, toplantıya Türk dünyasından katılan taraflarca büyük bir sevinçle karşılandı.
- "İnsanlığın da ortak mirası olmasının gururunu yaşıyoruz"
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras 15. Hükümetler Arası Komite Toplantısı'nda bugün alınan kararı sosyal medyadan duyurdu.
Minyatür sanatının ardından "mangala" diğer ismiyle "göçürme"nin de artık bir dünya mirası olduğunu vurgulayan Bakan Ersoy, paylaşımında şunları kaydetti:
"UNESCO'dan bir sevindirici haber daha aldık. Minyatür sanatının ardından, bugün de mangala bir dünya mirası oldu. Yaşatılmasına ve tanıtılmasına büyük önem verdiğimiz kültürel değerlerimizin, insanlığın da ortak mirası olmasının gururunu yaşıyoruz. Hayırlı olsun."
- İki kişi veya iki grupla oynanan zeka oyunu
Genellikle iki kişiyle oynanan ancak iki grubun birlikte oynamasına da imkan sağlayan Türk strateji ve zeka oyunu olan mangala, toprağa kazılacak çukurlarda da oynanabileceği gibi oyun için tasarlanmış tahtalarda da oynanıyor.
Her yaşa hitap eden bu oyun, oyuncuların en çok taşı toplamasını amaçlarken, oyunda taş yerine tohum ya da tane de kullanılabiliyor.
Oyuncu sayısına ve oyunun çeşitlerine göre 2, 3 ya da 4 sıralı çukurlarda oynanabilen oyunda taşlar oyunun kurallarına göre çukurlara dağıtılıyor ve en çok taşı toplayabilen oyuncu kazanıyor, oyunun süresi de oyunculara ve oyunun kurallarına bağlı olarak değişiyor.
Osmanlı döneminde özellikle saraylarda, hanlarda ve cami avlularında oynanan mangala, sosyalleşme ve kültür paylaşımı araçlarından biri olarak görülmüş, bu durum Osmanlı dönemine ait pek çok tasvir ve resim sanatına yansımıştı.
- Yüzyıllara dayanan oyun motor becerileri geliştiriyor
Bugün mangala oyunu, her yaştan oyuncunun evler, okullar, kurslar, geleneksel kutlama alanları gibi farklı mekanlarda her an oynayabilmesi bakımından sosyalleşme ve kültür paylaşımı işlevini sürdürüyor.
Divanu Lugati't-Türk'te "göçürme" veya "köçürme" adıyla anılan oyun Türkiye'nin pek çok yerinde "göçürme" "mankala", "kümelek", "dokuz kuyu”, "dokuz taş”, "emme", "kale", "mele", "hane", "kuyucuk taşı", "göçme" gibi farklı adlarla biliniyor.
Geniş bir coğrafyada kendine yer bulan, uygulayıcılarının bilişsel, duyuşsal ve motor becerilerini geliştiren, stratejik ve yaratıcı düşünme kabiliyetini arttırabilme özelliği olan mangalanın dünya üzerinde farklı çeşidi bulunuyor.
