ANKARA (AA) - Türkiye 31 Mart'ta yerel yöneticilerini seçmek için sandık başına gitti ancak İstanbul'daki seçim sonuçlarına yapılan itirazlar nedeniyle süreç halen sonuçlanamadı.
AK Parti, İstanbul genelinde Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin iptali ve yenilenmesi talepli olağanüstü itiraz hakkını kullandı.
Siyasi partilere tanınan olağanüstü itiraz hakkı, 26 Nisan 1961'de kabul edilen ve 2 Mayıs 1961 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Türk siyasi hayatına girdi.
298 sayılı Kanun'un 130. maddesi, "birleştirme tutanaklarının düzenlenmesinden sonra 7 gün içinde seçimin neticesine müessir olaylar ve haller sebebiyle itiraz edilebileceğini" hükme bağlıyor.
Bu maddeye göre, AK Parti'nin olağanüstü itirazı erken yaptığı eleştirileri gündeme geldi. Ancak AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz, bu sürenin, başvurunun son kısmını belirlemek için konulduğunu, YSK'ye bundan önce de bu şekilde olağanüstü itiraz geldiğini, YSK'nin de "bunun zamanı değil, kabul etmiyorum" demediğini açıkladı.
AK Partinin bu başvurusunun ardından gözler Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) çevrildi.
- YSK başvuruyu ne zaman ele alacak?
YSK'nin bu başvuruyu İstanbul il birleştirme tutanaklarının hazırlanması ve İstanbul sonuçlarının ortaya çıkmasının ardından ele alması bekleniyor. YSK, AK Parti'nin daha önce yaptığı Büyükçekmece'deki seçim sonuçlarına ilişkin itirazı da bu başvuruyla birlikte görüşecek.
Süreçte bitmesi beklenen Maltepe'deki yeniden sayımın dün gece sonuçlanmasının ardından gözler bu kez İstanbul İl Seçim Kuruluna çevrildi.
2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun'un, "Seçimlerden sonra yapılacak işler" başlıklı 22. maddesi, "Büyükşehir belediye başkanı seçimlerine ilişkin ilçe birleştirme tutanakları ilçelerden il seçim kuruluna gönderilir. İl seçim kurulu tarafından bu tutanaklar birleştirilerek en çok oy alan aday, büyükşehir belediye başkanlığına seçilmiş olur." hükmünü içeriyor.
- İstanbul il birleştirme tutanakları nasıl düzenlenecek?
Bu hükme göre, İstanbul İl Seçim Kurulunca, Maltepe'deki ilçe seçim birleştirme tutanaklarının imzalanıp sisteme girilmesinin ardından İstanbul geneli için il birleştirme tutanakları düzenlenecek.
Böylece en çok oy alan aday, büyükşehir belediye başkanlığına seçilmiş olacak. Ardından en çok oy alan adaya mazbatası verilecek.
Ancak AK Parti, İstanbul İl Seçim Kuruluna dilekçe vererek, YSK'ye yapılan itirazlar sonuçlanana kadar İstanbul'da mazbata düzenlenmemesini talep ederken, İstanbul İl Seçim Kurulunun bu talebe yanıtı beklenecek.
- İl Seçim Kurulu mazbatayı verecek mi?
İstanbul İl Seçim Kurulu, tutanakların tamamlanmasının ardından AK Parti'nin talebini kabul etmeyip, en çok oy alan adaya mazbatasını verecek veya olağanüstü itirazı kabul edecek ve mazbatayı vermeyecek. Bu yönde daha önce verilmiş örnek bir karar bulunmuyor.
- YSK'deki ihtimaller neler?
İlgili yasa hükümleri ve YSK'nin içtihatlarına göre, seçimlerin yenilenmesi kararı verilebilmesi için iddiaların somut verilerle ortada olması ve bu şekilde oy kullanan seçmen sayısının sonucu etkilemesi gerekiyor.
Bu nedenle YSK'nin AK Parti'nin verdiği 44 sayfalık dilekçe ve üç bavul içindeki delillerinin somut veri olup olmadığını, somut veri kabul edilmesi halinde sonuca etkili olup olmadığını irdelemesi bekleniyor.
YSK'nin AK Parti'nin itirazların yerinde görmeyip reddetmesi ihtimali de bulunurken, bu iddiaları somut delil kabul edip sonuca etkili olduğuna karar verirse İstanbul Büyükşehir Belediye seçimlerinin iptaline ve yenilenmesine karar verebilecek.
Bu durumda, İstanbul'da en çok oy alan adaya mazbatası bu süreçte verilse bile seçimin iptal edilmesi ve yenilenmesine karar verilmesi halinde mazbata iptal edilecek.
- Seçimin yenilendiği yerlerde mazbatalar da iptal edilecek mi?
YSK, 31 Mart seçiminin ardından Keskin'de seçimin yenilenmesi kararı alındığından en çok oy alan adaya verilen mazbatanın da iptaline karar verdi.
Daha önce de 2014 belediye seçimlerinde seçimin yenilenmesine karar verilen Yalova'da da bu örnek yaşandı. YSK tarafından Yalova'da belediye başkanlığı seçiminin iptal edilmesi ve seçimin yenilenmesi kararı verilmesi nedeniyle en çok oy alan adaya verilen belediye başkanlığı mazbatası yasa gereği düşürülmüş, Belediye Meclisince vekaleten başkanvekili seçilmişti.
- Bu seçimde kaç yerde seçimler iptal edildi?
YSK, son seçimde şu ana kadar kısıtlı seçmenin oy kullanması ve bu sayının sonuca etkili olması nedeniyle 3 ilçede yeniden seçim kararı aldı. Artvin'in Yusufeli, Denizli'nin Honaz ve Kırıkkale'nin Keskin ilçelerinde 2 Haziran'da yeniden seçim yapılacak.
Daha önceki seçimlerde de itirazlar üzerine seçimin yenilenmesi kararları alınmıştı.
YSK, 2014 yerel seçimlerinde, oy kullanma yeterliliği olmayan (kısıtlı) seçmenlerin oy kullanması ve aradaki farkın bu seçmenlerden az olması sebebiyle aralarında Yalova ve Ağrı'nın da olduğu 13 yerde seçimin yenilenmesine karar vermişti.
YSK, 2009'daki yerel seçimlerin ardından, çeşitli nedenlerle 30 belediye başkanlığı ile 11 beldede belediye meclisi üyeliğine ilişkin seçimlerin yenilenmesini kararlaştırmıştı.
Türkiye'de 2004'te yapılan yerel seçiminde de iptaller oldu. YSK, 2004'te yapılan yerel seçimlerin ardından da 3 ilçe ile 12 beldenin belediye başkanlığı seçimlerinin iptaline karar vermişti.
- Yenileme seçimleri ne zaman yapılacak?
YSK'nin 29 Mart'ta Resmi Gazete'de yayımlanan kararında, 31 Mart 2019 Pazar günü yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimleri'nin bazı yerlerde iptal edilmesi halinde, yenileme seçimlerinin 2 Haziran Pazar günü yapılmasına karar verildi.
Karara göre, yeniden yapılması gereken seçimler, bu seçimin tekrarı ve seçimin devamı niteliğinde olduğu için sadece oy verme işlemleri tekrarlanacak.
- Yenilenen seçimde aday listesi değişecek mi?
31 Mart 2019'da yapılan seçime katılan siyasi partiler bu seçime de katılabilecek. Siyasi partiler yeniden aday tespiti yapamayacak ancak ölüm, istifa gibi nedenlerle meydana gelecek boşalmalar ilgili seçim kurullarının belirleyeceği tarihe kadar doldurulabilecek.
Birleşik oy pusulalarının basımında 31 Mart 2019'da yapılan seçim için uygulanan esaslar aynen uygulanacak.
- Seçmen listeleri güncellenecek mi?
31 Mart 2019'da yapılan seçimler için güncelleştirilmiş ve kesinleşmiş sandık seçmen listeleri yeni bir güncelleştirme yapılmaksızın bu seçimlerde de kullanılacak. Bu seçimlerle ilgili seçim takvimi, seçimi yönetecek olan ilçe seçim kurullarınca hazırlanarak uygulanacak.
