İSTANBUL (AA) - Güvenilir Ürün Platformu Danışma Kurulu Başkanı Dr. Aslı Elif Tanuğur Samancı, "Gerçek bal kristalize olur. Sahte balda böyle bir değişim söz konusu olmaz. Gerçek bal, kendi başına suya karışmaz." ifadesini kullandı.
Güvenilir Ürün Platformu'ndan yapılan açıklamada değerlendirmelerine yer verilen Samancı, sahte balın nasıl anlaşılacağına ilişkin önerilerde bulundu.
Gerçek balın kristalize olduğuna vurgu yapan Samancı, sözlerini şu şekilde sürdürdü:
"Gerçek bal, kendi başına suya karışmaz. Gerçek balın su içinde çözünebilmesi için karıştırmanız gerekirken, sahte bal kendiliğinden çözünecektir. Bunların yanı sıra bal satın alacağınız zaman ambalajını kontrol ederek bal kodeksine uygun şekilde üretildiğinden emin olmanız önemlidir. Ayrıca içindekiler bölümüne göz gezdirerek glikoz şurubu, fruktoz şurubu gibi bileşenleri kontrol edebilir, bu tip maddeleri içeren balların doğal olmadığını anlayabilirsiniz."
Samancı, sahte balın, arının çiçeklerden nektar alamayacağı yapay bir ortamda yapıldığının altını çizdi.
Bu ortamda arıya şeker şurubu verildiğini ve arının bu malzeme ile bal ürettiğini aktaran Samancı, "Aynı zamanda, şeker şurubuna bal enzimi katılarak ya da gerçek balı belirli ölçülerde sahte bal ile karıştırılarak da doğal olmayan, sahte denilebilecek bal üretimi yapılır. Bunun sonucunda oluşan balın gerçekliğinden söz edilemez." ifadelerini kullandı.
Balın pastörize ve filtre edilmemiş ham halinin yani gerçek hali ile tüketilmesinin daha doğru olduğunu belirten Samancı, şunları kaydetti:
"Fakat bu konuda çok fazla bilgi kirliliği mevcuttur. Örneğin; tüketiciler çoğunlukla rafta pastörize balları gördükleri için ham bal tüketmiyor. Diğer ısıl işlem görmüş ballara yöneliyorlar. Yapılan bir düzenlenme ile 2020/7, 31044 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Bal Tebliği'ne 'ham bal' tanımı girdi. Artık tüketiciler etiketlerde ham bal ifadesini görebilecek ve ballara ısıl işlem uygulanıp, uygulanmadığının ayrımını yapabilecek. Ham bal besin değeri açısından en değerli baldır. Zaten balın doğru tüketimi bu şekilde olmalıdır. Ham bal yüksek sıcaklıkta ısıl işlem görmediği için doğal olarak kristalleşir, yani donar. Ama balın bu hali ile tüketilmesinde hiçbir sakınca yoktur. Balın asıl şifasından yararlanabilmek için ham haliyle tüketilmelidir."
-"Tüketici bal alırken etiketinde 'ham bal' ifadesi bulunmasına dikkat etsin çünkü ham ballar ısıtılmıyor"
Ham balın farkını ve faydalarına ilişkin bilgi veren İstanbul Kent Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tanju Besler de balın, kovandan alındığı hali ile antibakteriyel olan ve doğrudan tüketilebilen, bozulmayan doğal bir gıda lduğunu belirtti.
Balın, kovandan elde edildikten kısa bir süre sonra doğal olarak katılaşabildiğini yani kristalleşebildiğini aktaran Besler, "şöyle devam etti:
"Halk arasında bu durum balın katılaşması, donması ya da şekerlenmesi olarak bilinir; halk bala ilave şeker katıldığını zanneder. Aslında bu tamamen doğal bir olaydır ve bal kristalleşmiş, yani katılaşmış hali ile de tüketilebilir. Sadece fiziksel bir değişim olan bu durumu engellemek için ballara pastörizasyon dediğimiz, 65-76 santigrat derece aralığında 15-30 dakika boyunca yüksek sıcaklık işlemi uygulanır. Oysa ki, bu işlemin ballara uygulanması hiç gerekli değildir. Çünkü ham bal kovandan alındığı hali ile tüketime uygundur ve kesinlikle bozulmaz."
Besler, tüketicilerin bal alırken etiketindeki "ham bal" ifadesine dikkat etmesi gerektiğini belirtti.
Ham balın, yüksek sıcaklıkta ısıl işleme tabi tutulmamış (pastörizasyon) ve polenleri tutacak derecede filtre edilmemiş, kovandan alındığı hali ile tüketime sunulan doğal bal anlamına geldiğini ifade eden Besler, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Pastörizasyon, balın içerisinde doğal olarak bulunan enzimler, vitaminler ve fenolik flavonoid yapıdaki değerli bileşenlerin azalmasına yol açar. Filtrasyon işlemi ise polenlerin azalmasına neden olur. Ham bal, pastörize ve polenleri tutacak şekilde filtre edilmediğinden besin içeriği tüm doğallık ve saflığıyla korunur. Market raflarında gördüğünüz cam gibi saydam, berrak ve uzun süre kristalleşmeden kalan balların birçoğu pastörize edilmiştir. Yani aşırı ısıtılmıştır ve bu ısıtma ve filtrasyon işlemine dair etiketlerinde herhangi bir bilgi yoktur. Tüketiciler bunları bilmiyor, rafta gördüğü bütün balları herhangi bir işlemden geçmemiş doğal bal zannediyor; fakat gerçek öyle değil. Tüketici bal alırken etiketinde 'ham bal' ifadesi bulunmasına dikkat etsin çünkü ham ballar ısıtılmıyor."
