ANKARA (AA) - MERVE ÖZLEM ÇAKIR - Türkiye'de yerleşik ve yerleşik olmayan hane halkı yurt içi tüketimi 2020'de bir önceki yıla göre yüzde 10,8 artarak 2,9 trilyon lirayı aştı. Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) önlemleri nedeniyle sosyal teması azaltmak durumunda kalan tüketiciler, eğitim ve turizm gibi hizmetler sektöründe bütçesini küçültürken dayanıklı ve dayanıksız mal harcamalarını artırdı.

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yaptığı derlemeye göre, salgının tüm dünyada ekonomileri derinden etkilediği 2020 yılında Türkiye ekonomisi yüzde 1,8 büyüme kaydetti.

Geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 4,5 büyüyen Türkiye ekonomisi salgının dünyada yayılması ve ülkede de görülmesiyle ikinci çeyrekte yüzde 10,3 küçüldü. Salgının etkilerine karşı hem sağlık hem de ekonomik alanda alınan tedbirlerin de etkisiyle üçüncü çeyrekte ekonomi ibresi yönünü yeniden pozitife çevirdi ve yüzde 6,3 büyüme kaydetti. Türkiye ekonomisi salgındaki ikinci dalgaya rağmen söz konusu ivmeyi son çeyrekte de devam ettirerek yüzde 5,9 büyüdü.

Bu dönemde üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2020'de bir önceki yıla göre yüzde 16,8 artarak 5 trilyon 47 milyar 909 milyon lira olarak gerçekleşti.

Yerleşik ve yerleşik olmayan hane halkı yurt içi tüketimi 2020'de önceki yıla göre yüzde 10,8 artarak 2,9 trilyon lirayı aştı. Kovid-19'a karşı alınan tedbirlerin etkisiyle hane halkının tüketim tercihlerinde belirgin farklılıklar gözlenirken, özellikle dayanıklı ve dayanıksız mal harcamalarındaki artış dikkati çekti.

Harcamaların dağılımına bakıldığında, ilk sırayı 1 trilyon 180 milyar lira ile eğitim ve turizm gibi hizmet sektörüne yönelik harcamaların aldığı görüldü. Kovid-19'un etkisiyle bu alandaki harcamalarda önceki yıla göre yüzde 0,5 düşüş kaydedildi.

Salgın nedeniyle evde daha fazla vakit geçirmek durumunda kalan hane halkının, gıda, içki, tütün, ilaç, kırtasiye ve temizlik malzemeleri gibi dayanıksız mallara yaptığı harcamalar da bu dönemde yüzde 18 artarak 936 milyar liradan 1,1 trilyon liraya çıktı.

Buzdolabı, çamaşır, bulaşık makinesi ve saat, antika eşya, müzik aletleri gibi dayanıklı mal harcamaları da söz konusu dönemde yüzde 48 artarak 217 milyar liradan 323 milyar liraya yükseldi.

Hane halkının giysi, ayakkabı, mutfak eşyası, oyuncak gibi yarı dayanıklı tüketim malı harcamaları da aynı dönemde yüzde 5,7 artarak 312 milyar liraya ulaştı.

- Hizmet harcamaları dördüncü çeyrekte toparlandı

Geçen yıl yerleşik ve yerleşik olmayan hane halkının nihai tüketim harcamaları birinci çeyrekte 627 milyar lira düzeyindeyken, Kovid-19 kısıtlamalarının yoğun uygulandığı ikinci çeyrekte 591 milyar liraya geriledi. Alınan tedbirlerin etkisiyle harcamalar üçüncü çeyrekte 833 milyar liraya, dördüncü çeyrekte de 867 milyar liraya yükseldi.

Yılın ilk çeyreğine yüzde 17,7 artışla başlayan hizmetler sektörü harcamalarında ikinci çeyrekte yüzde 18,3, üçüncü çeyrekte yüzde 5,3 düşüş görülürken, dördüncü çeyrekte bu harcamalar yüzde 5,6 yükseldi.

Yerleşik ve yerleşik olmayan hane halkı 2019 ve 2020 yılı nihai tüketim harcamalarının türüne göre dağılımı ve değişimi şöyle:

Değer (bin lira) Değişim (Yüzde) Yıl1. çeyrek2. çeyrek3. çeyrek4. çeyrekYıllık Toplam1. çeyrek2. çeyrek3. çeyrek4. çeyrekYıllık değişimYerleşik ve yerleşik olmayan
hane halkı yurt içi tüketimi 2019 539 298 058 633 114 208 731 381 455 732 043 644 2 635 837 36513,818,416,620,5 2020 627 954 815 591 996 402 833 405 713 867 580 291 2 920 937 22116,4-6,513,918,510,8Dayanıklı mallar2019 47 648 423 53 838 044 52 985 469 63 027 486 217 499 4223,30,13,720,9 2020 55 783 109 58 185 015 97 465 753 111 218 373 322 652 25017,18,183,976,548,3Yarı dayanıklı mallar2019 59 518 321 75 608 990 74 341 487 85 899 804 295 368 6037,921,713,621,1 2020 65 667 607 55 611 970 91 411 080 99 592 971 312 283 62810,3-26,423,015,95,7Dayanıksız mallar2019 185 708 296 224 241 643 277 478 603 249 061 613 936 490 15519,524,418,615,2 2020 216 355 558 249 920 966 335 246 576 303 901 985 1 105 425 08516,511,520,822,018,0Hizmetler2019 246 423 018 279 425 531 326 575 895 334 054 741 1 186 479 18513,417,118,024,5 2020 290 148 540 228 278 451 309 282 303 352 866 963 1 180 576 25817,7-18,3-5,35,6-0,5